Irak merkezi hükümeti ile Irak Federe Kürdistan Bölgesi arasında yıllardır süren petrol ve maaş krizi, Bakanlar Kurulu’nun olağanüstü toplantısında onaylanan yeni mutabakatla kısmen çözüme kavuştu. Taraflar arasında uzun süredir devam eden müzakereler sonucunda, petrol ihracatı ve kamu çalışanlarının maaşları konusunda somut bir adım atıldı.
Petrol SOMO’ya Devredilecek
Anlaşmaya göre Erbil yönetimi, Kürdistan Bölgesi’ndeki sahalarda günlük üretilen 230 bin varil petrolü, Irak devlet petrol şirketi SOMO aracılığıyla ihraç edilmek üzere Bağdat’a teslim edecek. Federal hükümet, her bir varil için petrol şirketlerine 16 dolar ödeme yapacak. Bu madde, bölgede faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerinin ödemelerini güvence altına almayı hedefliyor.
Ayrıca iç tüketim için ayrılacak günlük 50 bin varillik petrolün maliyeti Erbil yönetimi tarafından karşılanacak. Federal Petrol Bakanlığı ise ihtiyaç halinde ek petrol ürünleri sağlamayı taahhüt etti. Bölgenin ihtiyaçlarının belirlenmesi için ortak bir komite kurulacak ve iki hafta içinde rapor sunulacak.
Petrol Dışı Gelirler ve Maaş Ödemeleri
Anlaşma sadece petrolle sınırlı değil. Erbil yönetimi, Mayıs ve Haziran ayları için Bağdat’a toplam 240 milyar dinar aktaracak. Buna karşılık olarak Federal Maliye Bakanlığı, Kürdistan Bölgesi’ndeki kamu çalışanlarının iki aylık maaşını ödemeyi ve sonraki ödemelere de devam etmeyi taahhüt etti.
Petrol dışı gelirlerin takibi ve federal hükümetin alacağı payın belirlenmesi için hem federal hem de bölgesel mali denetim kurumlarından oluşacak bir heyet, bir ay içinde çalışmalarını tamamlayacak.
Yıllar Süren Gerilim Hafifliyor mu?
Erbil-Bağdat ilişkileri 2014’ten bu yana özellikle petrol ihracatı ve bütçe payı konularında gergin bir seyir izliyordu. Mart 2023’te Paris merkezli bir tahkim mahkemesinin Bağdat lehine verdiği kararla Türkiye üzerinden yapılan petrol ihracatı durdurulmuştu. Bu durum, her iki tarafın da milyarlarca dolarlık ekonomik kayba uğramasına yol açmıştı.
Bağdat, petrol ihracatının SOMO denetiminde yapılmasını ve gelirlerin federal sisteme aktarılmasını talep ederken; Erbil, maaş ödemelerinin güvence altına alınması şartıyla bu koşulu kabul etmişti.
Kalıcı çözüm mü, geçici uzlaşı mı?
Uzmanlar, imzalanan mutabakatın taraflar arasındaki sorunları tamamen çözmese de, hem ekonomik baskıyı hafifletmek hem de siyasi tansiyonu düşürmek açısından önemli bir adım olduğu görüşünde. Ancak anlaşmanın uzun vadeli sonuçlarının tarafların taahhütlerine ne derece sadık kalacağına bağlı olacağı belirtiliyor.
