Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesinde yer alan ve halk arasında “mantar kaya” ya da “kalkan kaya” olarak bilinen doğal oluşum, dikkat çeken yapısıyla ilgi görüyor. İlçe merkezine yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunan kaya, ince bir sütun üzerinde ayakta duran geniş yapısıyla yıllara meydan okuyor.
KAYA OLUŞUMUNUN JEOLOJİK YAPISI
Antropolog Naci Akdemir, kayanın bulunduğu alanın sediment tortulu kaya kütlelerinden oluştuğunu söyledi.
Arazinin, Afrika-Arabistan plakasının Avrasya’yı kuzeye doğru itmesiyle şekillendiğini belirten Akdemir, bu sürecin halen devam ettiğini ifade etti.
Akdemir, sürecin yaklaşık 250-300 milyon yıl önce başladığını belirterek, şu bilgileri paylaştı:
"Yükselmeye devam ediyor. Bilginlerin söylediğine göre, ilerleme hızı, tırnakların büyüme hızı kadardır. Yani yılda 10-15 milimetre kadar kuzeye doğru gidiyor. Şu gördüğümüz yapı ise coğrafyacıların 'şeytan masası' veya 'mantar kayası' dediği oluşumun tipik ve de en güzel örneklerinden bir tanesidir."
BUZUL ÇAĞI DEĞERLENDİRMESİ
Akdemir, kaya oluşumunun yalnızca su ve rüzgar aşındırmasıyla açıklanamayacağını belirterek, bu yapının buzul çağına uzanan bir geçmişi olduğunu dile getirdi. Akdemir, değerlendirmesini şu sözlerle sürdürdü: "Bunlar, daha çok su ve rüzgar aşındırmasıyla oluşmakla birlikte, benim kanaatime göre bu, biraz da buzul çağından kalma bir aşındırmanın eseridir. Çünkü şu anda bulunduğumuz zemin dikkat edilirse burada su aşındırmasını hatırlatacak herhangi bir su akış çizgisi, deresi yoktur. Dolayısıyla ben, bu oluşumu buzul çağından kalma bir yapı olarak görüyorum. Buzul aşındırması neticesinde meydana gelmiştir. Kalkan kaya diyoruz. Savaş aleti olan kalkana benzetiliyor. Bu kalkan kaya, Kocaköy'ün en önemli simgelerinden bir tanesidir."
Akdemir, bu yapının yaklaşık 5-6 milyon yıl önce bugünkü şeklini aldığını, o dönemde Afrika-Arabistan ve Avrasya plakaları arasında Tetis Denizi’nin bulunduğunu, Akdeniz’in de bu denizin kalıntısı olduğunu ifade etti.
