ÖZEL HABER - Abdullah AKYOL
Sur ilçesindeki İçkale yerleşkesinde yer alan ve 1526 yılında Hüsrev Paşa tarafından onarılan 500 yıllık Erba‘ataş (Arbedaş / Ulbetaş) Çeşmesi, uzun yıllardır bakımsız bırakıldı. Tarihi çeşme, günümüzde kuru ve atıl hâliyle adeta çöplük görünümünde.
TARİHİ KÖKLERİ HURRİLERE UZANIYOR
Diyarbakır’ın bilinen en eski su kaynaklarından olan İçkale suyu, ilk yerleşimciler olarak kabul edilen Hurriler döneminden beri kullanılıyordu. Yüzyıllar boyunca Artuklu sarayından değerli mahallelere, camilerden hamamlara kadar kentin su ihtiyacının büyük bölümü bu kaynaktan karşılandı.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde ise suyun bir kolu, halk arasında Arbedaş, Ulbataş ya da Albetaş olarak bilinen tarihi havuza bağlandı. Evliya Çelebi, bu suyun soğukluğu ve güçlü debisini “İçkale'nin değirmenlerini döndüren, kayadan çıkan mukaddes bir su” olarak nitelemişti.
BİR ZAMANLAR MAHALLELERİN YAŞAM DAMARIYDI
Erba‘ataş Havuzu, yakın mahallelerde yaşayan halkın hem içme suyu hem de günlük kullanım ihtiyaçlarını karşıladığı önemli bir kaynaktı. Çamaşırların yıkandığı, testilerin doldurulduğu, çeşme başında sohbetlerin edildiği bu kaynak, Sur halkının hayatında derin bir yer edindi.
SUR OLAYLARINDAN SONRA KURUDU
Tarihi çeşme, Sur olaylarının ardından bölgede yapılan düzenlemeler sonrası tamamen kurudu. Yıllardır su akmayan havuz, bugün taşları çatlamış, içi çöplerle dolmuş, duvarları yosun tutmuş şekilde kaderine terk edilmiş durumda.
“KÜLTÜREL MİRASIMIZ KADERİNE BIRAKILMASIN”
Bölge sakinleri, 500 yıllık tarihi yapının bu hâline tepki gösteriyor. Çeşmenin, İçkale’nin kimliğinin bir parçası olduğunu hatırlatan yurttaşlar, restorasyon çağrısında bulunuyor:
“Burası yüzyıllarca mahallelere hayat veren bir yerdi. Şimdi çöplük hâline geldi. Tarihe sahip çıkılsın. Eski haline kavuşmasını istiyoruz.”
Son onarım ise 1997 yılında Sur Belediyesi tarafından yapılmıştı.
