Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, “Kültürel hafıza söyleşileri” kapsamında “Askeri Garnizonlardan Kutsal Alanlara: Zerzevan Kalesi ve Roma’nın Gizemli İnançları” başlıklı bir etkinlik düzenledi. Söyleşi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’na bağlı Cemilpaşa Konağı Kent Müzesi’nde gerçekleştirildi.
ETKİNLİĞİN KONUSU VE KATILIMCILARI
“Kültürel hafıza çalışmaları” kapsamında düzenlenen programın son oturumunda, Zerzevan Kalesi ele alındı. Arkeolog Doktorant Şıvan Ayus ile Arkeolog Doktorant Fatma Durma’nın konuşmacı olarak yer aldığı söyleşide, kalenin askeri yapısı, sosyal yaşamı ve inanç sistemi üzerine kapsamlı değerlendirmeler yapıldı.
KAZI BULGULARI; ASKERİ YAPIDAN SOSYAL YAŞAMA
Yoğun katılımla gerçekleşen söyleşide Arkeolog Doktorant Fatma Durma, kalenin konumu ve tarihçesine ilişkin bilgiler paylaştı. Durma, 2014’ten bu yana yürütülen kazılarda elde edilen bulgulardan hareketle Zerzevan Kalesi’nin yalnızca askeri bir üs değil, aynı zamanda sosyal yaşamın sürdüğü ve pagan inancına ait bir tapınak olarak kullanıldığını aktardı. Kazılarda kadın ve çocuklara ait takılar ile çeşitli eşyaların ortaya çıkarıldığını belirten Durma, “Askeri değil sivil yaşamda kullanılan metal ve cam eşyalar bulundu” dedi.
Arkeolog Fatma Durna ise erken dönem Hristiyanlığa ait büyük bir kilisenin izlerine değinerek, “Burası önce askeri ya da üst düzey yöneticilere ait olduğu düşünülen 3 kişiye ait bir mezar yeriydi. Haç motifleri, nişler ve iki tarafı traşlanmış, ayine hazırlanmış, Aramice İncil’den bir pasaj olduğu düşünülen yazıt bulundu.” ifadelerini kullandı.
ROMA İNANÇLARI VE MİTHRAS TAPINAKLARI
Arkeolog Doktorant Şıvan Ayus, Roma’nın erken dönem pagan inanç sistemini değerlendirerek Zerzevan’ın bu açıdan taşıdığı öneme dikkat çekti. Burasının Mithras inancına ait açık hava ayin alanı olarak kullanıldığını belirten Ayus, dünya genelinde Suriye’den Londra’ya kadar uzanan toplam 22 Mithras tapınağı bulunduğunu, Türkiye’de ise iki tapınağın yer aldığını aktardı. Ayus, 2016’da yeraltı yapısının, 2017’de ise ana mekânın ortaya çıkarıldığını belirterek, “Farklı mekanlar açığa çıktıkça her bir parça puzzle’ı tamamlamış oluyor. Kazıların henüz yüzde 1’i yapıldı ve yüz yıl daha bu kazılar devam edecek” dedi.
UNESCO SÜRECİ VE KAZI ÇALIŞMALARININ ZORLUKLARI
Ayus, Zerzevan Kalesi’nin 2020 yılı itibarıyla UNESCO’nun geçici listesine girdiğini, kalıcı liste için de değerlendirilmelerin sürdüğünü ifade etti. Kazıların başlangıç döneminde çalışma alanına ulaşmanın oldukça güç olduğunu hatırlatan Ayus, yaz aylarında 58 dereceyi bulan sıcaklıklara rağmen üç bin yıllık izleri gün yüzüne çıkarmanın kendileri için önemli bir motivasyon olduğunu söyledi.
Program, katılımcıların sorularının yanıtlandığı bölümle sona erdi.
