Diyarbakır’ın merkez Sur ilçesinde bulunan İç Kale Artuklu Sarayı kazılarında, yaklaşık 100 yıldır toprak altında kalan surların bir bölümü gün yüzüne çıkarıldı. Ortaya çıkarılan duvarın, Hurriler dönemine ait olduğu değerlendiriliyor.
AMİDA HÖYÜK’TE KESİNTİSİZ YERLEŞİM İZLERİ
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Sur ilçesindeki İçkale Müze Kompleksi alanında bulunan Amida Höyük, Diyarbakır’da ilk yerleşimin başladığı nokta olarak biliniyor. Yaklaşık 10 bin yıldır kesintisiz yerleşime sahne olan höyükte, bugüne kadar elde edilen bulgular yerleşimin Neolitik döneme (M.Ö. 8000) kadar uzandığını gösteriyor.
Amida Höyük, binlerce yıl boyunca Diyarbakır bölgesinin yönetim merkezi olarak kullanılması ve yerleşimin kesintisiz devam etmesi açısından, Filistin’in Eriha kentinden sonra dünyada ikinci sırada yer alıyor. Höyük, tarih boyunca çok sayıda medeniyete ev sahipliği yaptı.
KAZILAR 12 AYLIK STATÜDE SÜRDÜRÜLÜYOR
Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle, Dicle Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 8 yıldır sürdürülen Artuklu Sarayı Kazısı, Cumhurbaşkanlığı kararıyla yürütülen 12 aylık kazılar kapsamında yer alıyor.
Kazı Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, çalışmaların 2 Ocak 2025’te büro faaliyetleriyle başladığını, 23 Haziran’dan itibaren ise arazi çalışmalarının sürdüğünü belirtti. Arazi çalışmalarının 31 Aralık’ta tamamlanmasının planlandığını ifade eden Yıldız, yıl boyunca yaklaşık 365 gün kesintisiz çalışma yürütüleceğini aktardı.
ALAY MEYDANI’NDA YOĞUNLAŞAN ÇALIŞMALAR
Bu yıl kazı çalışmalarının ağırlıklı olarak sarayın kuzeyinde yer alan ve Alay Meydanı olarak adlandırılan alanda yürütüldüğünü belirten Yıldız, şu bilgileri paylaştı:
“Şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarda toplamda 5 çarpı 5 metre ölçülerinde 26 açmada arkeolojik kazılar yapıldı. Toplamda 650 metrekarelik bir alanın arkeolojik kazısı tamamlandı. Özelikle alay meydanı açık hava toplantıların, törenlerin yapıldığı mekandı. Buranın çevre düzenlemesinin yapılması amacıyla 2025 kazı çalışmalarında ağırlıklı olarak alay meydanı çalışıldı. Alay Meydanı'nda yaptığımız çalışmalarda Diyarbakır surlarının en eski kısmı olan tahminen Hurriler döneminde yapıldığı düşündüğümüz, yaklaşık 100 yıldır toprak altında olan 1.35 metre yükseklikte, 17 metre uzunluğu olan kısmı olan ortaya çıkartıldı.”
SUR DUVARI YAPIM TEKNİĞİ İNCELENİYOR
Ortaya çıkarılan sur bölümünün, Diyarbakır surlarının ilk inşa edilen kısımlarından biri olduğunu belirten Prof. Dr. Yıldız, bu bölümün dönemin yapı tekniği ve kullanılan malzemeler hakkında önemli veriler sunduğunu vurguladı.
“Büyük ebatlı blok taşlar kullanılmış, kesme taş şeklinde. Ancak bunların temel kısmında daha küçük boyutlu kırma taş malzemesi kullanılması da dikkat çekicidir. Kazı çalışmalarında aynı zamanda Osmanlı döneminde bu surların hemen önüne çeşitli mekanların eklendiğini de görüyoruz. Şu anda bu mekanlara ait iki kemerin başlangıç seviyesinin olduğu kısımlar ortaya çıkartıldı” dedi.
ANA KAYAYA KADAR ULAŞILDI
Kazı alanında Cumhuriyet dönemine ait betonarme yapı izlerinin de bulunduğunu aktaran Yıldız, derinlik çalışmalarına ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Alay Meydanında yaptığımız çalışmalarda daha önceki sezonlarda da aynı çalışmayı yapmıştık. En az bir aşmada ana kayaya ulaşacak seviyeye kadar kazı çalışmaları devam ediyor. Bu yılda yaptığımız çalışmalarda eksi 4.45 derinlikte Diyarbakır'ın altını kaplayan zemin kayalığa ulaşıldı. Özelikle ilk çağlarda o zemin kayalıkta taşların kesilmesi dikkat çekicidir. Aslında anlıyoruz ki ilk inşalar günümüze kadar teknolojiyi kullanmış. Bulunduğu alanda o teknolojiden yararlanarak yapılar inşa etmişlerdir. Amida Höyük ve Artuklu Sarayı bölge için çok önem arz eden lokasyon. Bölgenin yıllarca yönetildiği bir merkez konumunda.”
ALAY MEYDANI YENİDEN DÜZENLENECEK
Kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından Alay Meydanı’nda çevre düzenlemesi yapılması planlanıyor. Prof. Dr. Yıldız, alanın yeniden açık hava etkinliklerine ev sahipliği yapacağını belirterek şunları söyledi:
“Alay Meydanı'nda düzenlemeler devam ediyor. Kazının bitimiyle beraber çevre düzenlemesi yapılacak. Burası aynı zamanda Diyarbakır için de açık hava etkinliği olacak. Binlerce yıl toplantı, bayramlaşma, tahta çıkış törenleri yapıldığı alay meydanı, aynı zaman da tekrar Diyarbakır için toplantıların yapıldığı bir meydan haline gelecek.”
