Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde bulunan Çayönü Tepesi’nde yürütülen arkeolojik kazılarda Tunç Çağı ve Neolitik döneme ait 6 mezar gün yüzüne çıkarıldı. Göçebelikten yerleşik hayata, avcılıktan tarıma geçişin izlerini taşıyan bu alan, dünya uygarlık tarihine ışık tutan merkezlerden biri olarak kabul ediliyor. Kazılar, 1964 yılından bu yana kesintisiz sürdürülüyor.
6 mezar ortaya çıkarıldı
Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında yürütülen çalışmalarda 5’i yaklaşık 5 bin, 1’i ise 11 bin yıl öncesine ait toplam 6 mezar bulundu. Sarıaltun, bu yıl kazıların mayıs ayında başladığını ve 5 aylık süreçte önemli veriler elde ettiklerini belirterek, “Bu yıl ilk Tunç Çağı mezarlarını açığa çıkardık” dedi.
Mezar tipleri ve buluntular
Sarıaltun, bulunan mezarlardan ikisinin basit gömü olduğunu, birinin yüzeye yakın olduğu için tahrip olmuş küp mezar, diğerlerinin ise sandık tipi mezar şeklinde ortaya çıktığını aktardı. Sandık tipi mezarlarda bireylerin yanına kap kacak gibi eşyaların hediye olarak bırakıldığı, ayrıca mezarların yanında hediye çukurlarına da rastlandığı kaydedildi.
11 bin yıllık mezar
Kazılarda ortaya çıkarılan mezarlardan birinin Neolitik döneme, yani yaklaşık 11 bin yıl öncesine ait olduğu belirlendi. Sarıaltun, iskeletlerin toplulukların yaşam biçimi, beslenme alışkanlıkları ve hastalıkları hakkında önemli bilgiler sağlayacağını vurguladı.
Antropolojik analizler sürüyor
Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümünden Ömür Dilek Erdal, bulunan 6 mezarın 1’inin Neolitik döneme, diğerlerinin ise Erken Tunç Çağı’na ait olduğunu açıkladı. Erdal, taş sanduka şeklinde inşa edilen mezarların ölü hediyeleriyle birlikte gömüldüğünü ve iskeletlerin detaylı analiz için laboratuvara gönderildiğini söyledi. Şimdiye kadar bölgede 600’ün üzerinde iskelet çıkarıldığını, bunların büyük kısmının Neolitik döneme ait olduğunu belirten Erdal, DNA ve antropolojik çalışmaların bu toplulukların Mezopotamya, İran, Irak ve Kafkasya ile ilişkili, heterojen bir kültür oluşturduğunu ortaya koyduğunu ifade etti.
Tarımcı toplumun izleri
Yapılan incelemeler, Neolitik dönemde Çayönü’nde yaşayan insanların tarımla uğraştığını, ağır işlerde çalıştığını ve yoğun fiziksel aktiviteler gerçekleştirdiğini gösteriyor. Erdal, kazıların sürmesiyle bölgenin kültürel değişim süreçlerine dair daha kapsamlı verilere ulaşılacağını kaydetti.
